Fot. Mazowiecka Biblioteka Cyfrowa Ludwik Adam Dmuszewski był postacią znaną w środowisku artystycznym Warszawy
Pochodzący z Sokółki Ludwik Adam Dmuszewski wspólnie z Wojciechem Bogusławskim tworzył Teatr Narodowy i był jednym z jego dyrektorów. Bez wątpienia zasłużył na opinię wszechstronnego twórcy i odegrał znaczącą rolę w życiu artystycznym XIX-wiecznej Warszawy. Aktor, reżyser, dramatopisarz, śpiewak, a także dziennikarz, historyk teatru i wydawca. Autor blisko 140 różnego rodzaju utworów muzycznych.
Ludwik Adam Dmuszewski urodził się 21 grudnia 1777 roku jako syn Jana, rotmistrza kawalerii narodowej i Magdaleny z Sobolewskich. Rodzice zadbali o jego edukację i posłali na naukę poza domem rodzinnym Ludwik uczył się w szkołach prowadzonych przez pijarów w Warszawie oraz benedyktynów w Żyrowicach. Po ich ukończeniu podjął pracę administracyjną, w czasie Insurekcji Kościuszkowskiej (polskiego powstania narodowego przeciw Rosji i Prusom w 1794 roku) był protokolantem Rady Najwyższej Narodowej. Po upadku powstania wrócił do domu i przez kolejne kilka lat gospodarował z ojcem na wsi.
Sytuacja w życiu Ludwika Dmuszewskiego zmieniła się radykalnie, gdy pod koniec 1799 roku wrócił do Warszawy. Za przykładem wielu swoich rówieśników Ludwik postanowił dostać się do Legionów Jana Henryka Dąbrowskiego. Po III rozbiorze, jak wiadomo, nastąpiła emigracja żołnierzy i oficerów z Polski do Włoch i Francji. Dzięki wpływom Napoleona, za pośrednictwem Agencji - polskiej organizacji emigracyjnej założonej w Paryżu po upadku powstania kościuszkowskiego, Dąbrowski podpisał umowę z nowym rządem Republiki Lombardzkiej na tworzenie oddziałów wojskowych, których celem była walka o niepodległość Polski. W szeregach Legionów stanęło około 7 tys. żołnierzy, głównie Polaków przebywających na emigracji oraz polskich jeńców i dezerterów z armii austriackiej.
Ludwik Dmuszewski jednak nie trafił ostatecznie do Legionów. Za namową Wojciecha Bogusławskiego postanowił zostać aktorem i wstąpił do zespołu Teatru Narodowego. Ta decyzja okazała się być dobrym wyborem i przesądziła o dalszych losach Dmuszewskiego, bo z teatrem będzie już związany do końca życia. Co więcej wniesie w jego rozwój znaczący dorobek i odegra wielką rolę. Wcześniejsze lata pobytu w Warszawie zaowocowały znajomością sztuki, więc młodego Dmuszewskiego ciągnęło w stronę estrady, teatru. 15 czerwca 1800 roku debiutuje w komedii Dwóch w jednym. Dużo gra, zdobywa dobre recenzje, rozwija się. - Zasłynął jako odtwórca Lelio w Łgarzu Goldoniego, Radosława w Panu Geldhabie, Wacława w Mężu i żonie, Rotmistrza w Damach i huzarach Aleksandra Fredry - opisuje Elżbieta Kozłowska-Świątkowska w cyklu „Jesteśmy stąd. Galeria wielkich artystów”. - Dmuszewski był jednym z pierwszych polskich aktorów występujących w rolach Laertesa i Ducha w Hamlecie Szekspira.
Wiele podróżuje. Zwiedza Niemcy, Francję i Austrię, gdzie zapoznaje się z ówczesną modą teatralną, jak i dramaturgią europejską. To niewątpliwie oddziaływało na jego twórczość dramatyczną i kreacje aktorskie oraz repertuar operowy. Próbuje też z powodzeniem swoich sił jako autor sztuk i reżyser - wylicza Elżbieta Kozłowska-Świątkowska. Napisał 139 utworów (sztuk, tekstów literackich, publicystycznych). Przez dwa lata (1825-1827) wspólnie z Karolem Kurpińskim prowadził teatr warszawski. W 1827 roku został już sam dyrektorem tej sceny. Artysta dramatyczny, główna podpora Wojciecha Bogusławskiego - tak był przedstawiany w środowisku. Od 1832 roku pełnił funkcję członka Dyrekcji Rządowej Teatrów.
Od 1836 pracował jako profesor w szkole dramatycznej w Warszawie, nauczał sztuki aktorstwa, historii i literatury dramatu. Udzielał się Dmuszewski też społecznie. Prowadził działalność charytatywną wśród artystów. Piastował funkcję wiceprezesa Towarzystwa Wsparcia Podupadłych Artystów. Działał też w Towarzystwie Naukowym „Sfinks”.
Rozległe zainteresowania zaowocowały jeszcze jednym rodzajem aktywności. Tym razem dziennikarskiej. Od roku 1822 bowiem Dmuszewski wydawał i redagował Kurier Warszawski. Gazetę kupił od Brunona Kicińskiego za 1000 dukatów, jak podaje wpis na litografii zamieszczonej w Książce Jubileuszowej Kuryera Warszawskiego”. Był dwukrotnie żonaty: początkowo ze śpiewaczką Zofią Petraschówną, później z Konstancją Pięknowską. Kupił majątek ziemski w Dobrzyńcu Małym na Mazowszu. I na koniec ciekawostka z bogatego i tak życia prywatnego Ludwika Dmuszewskiego. Związany był on też z wolnomularstwem. W międzynarodowym ruchu masonerskim, mającym na celu duchowe doskonalenie jednostki i braterstwo ludzi różnych religii, narodowości i poglądów, jak podaje Wikipedia, Dmuszewski osiągnął najwyższy stopień wtajemniczenia. Należał do trzech lóż: Świątyni Izis, Świątyni Mądrości, oraz Zum Goldenen Leuchter, a także był Dyrektorem Harmonii Wielkiego Wschodu.
