Trybunał Konstytucyjny, przy zdaniu odrębnym dwóch sędziów, uznał, że grudniowa nowelizacja ustawy o TK jest niezgodna z Konstytucją RP.
Według większości sędziów Trybunału Konstytucyjnego uchwalona 28 grudnia nowelizacja ustawy o trybunale jest w całości niezgodna z konstytucyjną zasadą poprawnej legislacji.
Zgodnie z uzasadnieniem orzeczenia przedstawionym przez sędziego Stanisława Biernata, za niezgodne z ustawą zasadniczą sędziowie uznali przepisy m.in. w następujących punktach:
- Brak vacatio legis w nowelizacji ustawy. Nie wykazano ważnego interesu publicznego dla braku vacatio legis w noweli.
- Wymóg większości dwóch trzecich głosów do wydania wyroku w pełnym składzie. Konstytucja nie daje podstaw do różnicowania większości głosów niezbędnej do wyroku w pełnym składzie.
- Zapis, że pełny skład TK to minimum 13 sędziów – ustawodawca nie ma pełnej swobody przy ustalaniu składów orzekających, bo musi m.in. zapewniać ich efektywność.
- Wydłużenie terminów na rozpatrzenie spraw w TK. Wymóg długiego czekania na rozprawę w TK nie uwzględnia specyfiki spraw, to niedopuszczalna ingerencja władzy ustawodawczej w niezależność TK.
- Przepisy o rozpoznawaniu spraw według kolejności wpływu – tempo badania spraw w TK zależy od ich skomplikowania, a nie od daty wpływu.
- Możliwość wygaszania mandatu sędziego TK przez Sejm oraz wszczynania postępowania dyscyplinarnego wobec sędziego TK na wniosek prezydenta RP lub ministra sprawiedliwości.
- Usunięcie z ustawy o TK rozdziału o stwierdzeniu przez trybunał przeszkody w sprawowaniu funkcji prezydenta RP.
Po ogłoszeniu wyroku prezes Trybunału Konstytucyjnego prof. Andrzej Rzepliński podkreślił, że rząd ma obowiązek opublikować orzeczenie TK. – Nie można uchylać się od stosowania prawa – oświadczył, odnosząc się do wczorajszej zapowiedzi premier Beaty Szydło, że wyrok TK nie zostanie opublikowany i nie będzie miał mocy prawnej.
Premier Szydło uznała, że wczorajsze posiedzenie trybunału odbyło się niezgodnie z prawem, bo według przepisów nieobowiązującej już ustawy z czerwca 2015 r.
Podobne zdanie miało dwoje sędziów TK, którzy złożyli tzw. zdanie odrębne do wczorajszego orzeczenia. Sędziowie Julia Przyłębska i Piotr Pszczółkowski uznali, że „Trybunał Konstytucyjny powinien orzekać na podstawie ustawy znowelizowanej przez PiS, którą oceniał”.
– Jesteśmy gotowi do kompromisu, ale nie będziemy akceptować działań bezprawnych – oświadczył po orzeczeniu TK minister sprawiedliwości Zbigniew Ziobro. Podkreślił, że wczorajsze orzeczenie nie ma żadnej mocy prawnej.
– Nie możemy tego komunikatu opublikować – powiedział natomiast rzecznik rządu Rafał Bochenek. Rząd uważa, że brak publikacji wyroku oznacza, iż nie ma on mocy prawnej.
– Mamy kryzys konstytucyjny – ocenił lider Nowoczesnej Ryszard Petru. Natomiast była premier Ewa Kopacz oceniła, że wczorajszy wyrok TK będzie powodem dalszych sporów politycznych i przyniesie Polsce wstyd w Europie.
Pierwsze zmiany ustawy o TK po wyborach prezydenckich
- 25 czerwca 2015 r. koalicja PO-PSL uchwaliła nową ustawę o Trybunale Konstytucyjnym. Tydzień przed końcem kadencji podpisał ją prezydent Bronisław Komorowski.
- Ustawa pozwoliła na wcześniejszy wybór pięciu członków TK w miejsce sędziów, których kadencje kończyły się w listopadzie i grudniu 2015 r., czyli już po wyborach parlamentarnych. Ustawa dała TK m.in. prawo stwierdzenia przeszkody w sprawowaniu urzędu przez prezydenta RP. Parlament uchwalił ustawę w ciągu dwóch tygodni.
Prezydent RP nie odbiera ślubowania od sędziów, PiS zmienia prawo
- Prezydent Andrzej Duda przez 30 dni nie odebrał ślubowania od wybranych przez poprzedni Sejm sędziów, co miało unieważnić ich wybór.
- 23 października grupa posłów PiS zaskarżyła do TK czerwcową ustawę o Trybunale Konstytucyjnym. 10 listopada wniosek wycofano, a kilka dni później PiS przedstawił nowy projekt ustawy o TK. 19 listopada Sejm ustawę uchwalił. Posłowie PO i PSL ponownie skierowali do TK wniosek o zbadanie konstytucyjności ustawy czerwcowej.
PiS wybiera nowych sędziów, TK ich nie uznaje
- 25 listopada Sejm unieważnił wcześniejszy wybór pięciu sędziów TK i wybrał nowych.
- Sejm unieważnił wybór sędziów w formie pięciu uchwał. Mimo sprzeciwu prezesa trybunału 2_grudnia 2015 r. posłowie wybrali pięcioro nowych członków TK. Kilka godzin później, w nocy, prezydent Andrzej Duda odebrał od nich ślubowanie. Profesor Rzepliński odmówił uznania decyzji Sejmu.
Trybunał orzeka, nowa ustawa wchodzi w życie
- 3 grudnia TK orzekł, że poprzedni Sejm wybrał dwóch sędziów w sposób niekonstytucyjny, a trzech kolejnych zgodnie z konstytucją.
- 22 grudnia Sejm uchwalił nowelizację ustawy o TK, 28 grudnia podpisał ją prezydent i weszła w życie. Po jej zaskarżeniu do TK spór toczył się, czy rozpatrzenie skargi odbędzie się na mocy ustawy czerwcowej, czy obowiązującej od grudnia nowelizacji. TK zdecydował, że według starej ustawy.