Miejsca ważne dla naszej niepodległości mamy też w Rzeszowie

Rozmowa z dr. Tadeuszem Ochenduszko, historykiem I Liceum Ogólnokształcącego w Rzeszowie, autorem książki „Dzieje Rzeszowa do 1918 roku: kalendarium”

11 listopada 1918 roku Rada Regencyjna przekazała dowództwo nad polskimi oddziałami wojskowymi zwolnionemu z magdeburskiego więzienia Józefowi Piłsudskiemu. W nocy z 11 na 12 listopada Polacy rozbroili niemiecki garnizon w Warszawie, przejmując kontrolę nad stolicą. Kiedy niepodległość zawitała do Rzeszowa i obecnego województwa podkarpackiego?

Na obszarze zachodniej Galicji, tj. na terenach od Krakowa po Przemyśl i San, niepodległość zawitała wcześniej. Większość miast znalazła się pod kontrolą Polaków pomiędzy 28 października a 6 listopada. W tym czasie przestały funkcjonować instytucje państwa austriackiego, które rozpadło się, a oddziały wierne cesarzowi Karolowi I zostały rozbrojone. W Rzeszowie symbole austriackiego panowania - orły cesarskie zostały zrzucone 1 listopada.

To może w Rzeszowie powinniśmy świętować nadejście wolności również 1 listopada?

Odzyskanie niepodległości to nie była jedna chwila, jedno symboliczne wydarzenie lub jeden gest. Był to rozłożony w czasie proces historyczny, któremu sprzyjały m. in. takie okoliczności jak I wojna światowa i osłabienie siły zaborców. Jest wielce prawdopodobne, że ten proces nie zakończyłby się pomyślnie, gdyby nie był wspomagany walką Polaków na wielu frontach I wojny, wysiłkiem organizacyjnym, materialnym i zabiegami dyplomatycznymi. Za symbolicznych ojców naszej niepodległości w 1918 r. uznajemy Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego, Ignacego Paderewskiego i od niedawna Kamila Jana Bogackiego. Niepodległość kojarzyć się może i powinna nie tylko z tymi wielkimi postaciami, ale także z wieloma osobami mniej znanymi lub zapomnianymi i z wieloma miejscami, w których często przebywamy.