Fot. Tytus Żmijewski Józef Święcicki ma w Bydgoszczy swoją tablicę.
Wreszcie jest! Pachnąca jeszcze drukarską farbą, „ciepła”, bo z maszyn drukarskich zeszła tuż przed świętami Bożego Narodzenia. Jest książka Bogny Derkowskiej-Kostkowskiej o Józefie Święcickim, bydgoskim budowniczym.
Syn szewca, zaznaczył swoją obecność kamienicami, które stały się sztandarowymi dla jego dokonań: hotel Pod Orłem, plac Wolności 1, Stary Port 1-3, Gdańska 63, ale lista jego prac jest imponująca! Wraz z kilkoma działającymi mniej więcej w tym samym czasie budowniczymi w dużej mierze zdecydował o obliczu śródmieścia Bydgoszczy, jakie znamy dziś.
Długo zapomnianą w Bydgoszczy postać Józefa Święcickiego od kilkunastu lat przywracają zbiorowej pamięci dwie kobiety: historyk sztuki Bogna Derkowska-Kostkowska i nauczycielka Ewa Arkuszewska.
Arkuszewską budowniczy zafascynował do tego stopnia, że w 2006 roku z młodzieżą odszukała jego grób na Cmentarzu Nowofarnym, a później zainspirowała Radę Miasta do ustanowienia Roku Święcickiego.
Bogna Derkowska-Kostkowska dokonania Józefa Święcickiego badała znacznie wcześniej. Po kilku latach poszukiwań, w 2001 roku ukazał się jej szkic do biografii bydgoszczanina.
Później mozolnie tropiła jego ślady następnych kilkanaście lat, czego efektem jest właśnie książka „Bydgoszczanin i budowniczy. O Józefie Święcickim architekturze i Bydgoszczy 1859-1913”.
Autorka natrafiła na zasadniczy kłopot - brak bezpośrednich źródeł dotyczących Józefa. Obficie czerpie więc z gazet codziennych, fachowych czasopism polskich i niemieckich, ksiąg adresowych, przeprowadziła kwerendę w archiwum przeglądając akta budowlane. W efekcie zestawienie projektów autorstwa Święcickiego, do których udało się Derkowskiej-Kostkowskiej dotrzeć, liczy ponad 200 pozycji. To nie tylko pałacyki, czynszowe kamienice, ale także przebudowy i rozbudowy, szopy, garaże, przyłącza kanalizacyjne itp.
Z okruchów odtwarza autorka dzieciństwo i naukę Józefa, początki jego działalności zawodowej, pokazuje rozwiązania techniczne jego autorstwa i patenty. Z kart książki wyłania się postać wielowymiarowa, o różnorodnych zainteresowaniach. O wielu rzeczach mogła tylko wnioskować z dużą dozą prawdopodobieństwa.
Dzięki wspomnieniom wnuków Felicji Śliwińskiej z domu Święcickiej, rodzonej siostry Józefa i zbiorowi ich rodzinnych fotografii, w książce możemy zobaczyć nie tylko zdjęcie budowniczego, ale i jego rodzeństwa, krewnych. Możemy też poznać niektóre fakty dotyczące rodziny Święcickich.
Książka jest pracą naukową, zaopatrzoną w liczne przypisy. Bogato ilustrowana nie tylko współczesnymi fotografiami budynków Józefa Święcickiego.
Bogna Derkowska-Kostkowska pokazuje oryginalne projekty budynków, parafy mistrza, anonse reklamowe, ogłoszenia. Wyjaśnia style, architektoniczne niuanse, pokazuje odniesienia do modnych i znanych budowli zagranicznych.
Autorka nie unika tematu, który Święcickiemu nie przysporzył popularności - zniemczenia nazwiska. Niestety, w odnalezionych dokumentach nie ma motywów, wyjaśnień, które tłumaczyłyby tę decyzję budowniczego. Ale przez postawę Święcickiego w innych okolicznościach pokazuje, że wspierał działania Polaków.
Bardzo bogaty jest rozdział „Katalog projektów”, w którym zostały zebrane wszystkie znane prace autorstwa Józefa Święcickiego w Bydgoszczy, Inowrocławiu i Solcu Kujawskim.
Jest też chronologiczne zestawienie projektów - od rozbudowy, a właściwie dobudowy kruchty do (nieistniejącej już) świątyni staroluterskiej przy ul. Poznańskiej 25 (1881 r.) do przebudowy kamienicy przy ul. Gdańskiej 63 w 1913 r.
Promocja książki „Bydgoszczanin i budowniczy. O Józefie Święcickim, architekturze i Bydgoszczy 1859-1913” odbędzie się 12 stycznia 2017 roku o godz. 18 w Saloniku Hoffmana w Kujawsko-Pomorskim Centrum Kultury przy pl. Kościeleckich.