Zmiany w zasiłkach i urlopach macierzyńskich [relacja z dyżuru]

Jolanta Zielazna

Beata Wodzińska, kierownik Referatu Zasiłków w Inspektoracie ZUS w Bydgoszczy odpowiadała na pytania dotyczące zasiłków macierzyńskich.

1. W gminnej spółdzielni jestem referentem do spraw płac. Jedna z naszych pracownic pod koniec października urodziła dziecko, wzięła urlop macierzyński na cały rok. Dostaje mniej niż tysiąc złotych zasiłku. Czy od 1 stycznia muszę jej podwyższyć zasiłek do tysiąca złotych? Zasiłek pobiera tylko od nas, nigdzie więcej nie jest zatrudniona.

Jeśli kwota zasiłku macierzyńskiego netto jest niższa niż tysiąc złotych, to należy podwyższyć zasiłek macierzyński do kwoty świadczenia rodzicielskiego. Świadczenie rodzicielskie jest nieopodatkowane i wynosi 1000 zł netto.

2. Jestem na utrzymaniu męża, mamy jedno dziecko, spodziewamy się drugiego. Mąż ma umowę o pracę, ja jestem bezrobotna, zarejestrowana w urzędzie pracy. Czy możemy starać się o zasiłki na drugie dziecko: 1000 i 500 zł?

Od 1 stycznia zostało wprowadzone świadczenie rodzicielskie. Jeśli jest pani bezrobotna i nie ma prawa do świadczeń związanych z macierzyństwem, to po urodzeniu dziecka będzie pani mogła złożyć wniosek o świadczenie rodzicielskie, które wynosi 1000 zł netto. Składa się go w gminie właściwej ze względu na miejsce zamieszkania. Natomiast dodatek 500 zł na dziecko jeszcze nie został wprowadzony.

3. Moja dziewczyna chodzi jeszcze do technikum, jest w ciąży. Czy ona będzie miała prawo do dodatku 1000 zł? Wszędzie tylko czytam o studentkach i mam wątpliwości, czy uczennice technikum też mają takie prawo?

Jeśli pana dziewczyna nie podlega ubezpieczeniu chorobowemu i z innego tytułu nie będzie miała prawa do zasiłku macierzyńskiego, to ma prawo do świadczenia rodzicielskiego w wysokości 1000 zł netto. Te świadczenia wypłacają gminy i do niej trzeba będzie złożyć wniosek.

- Czy ma znaczenie to, że ja mam umowę o pracę?

Jeśli nie jest pan uprawniony do zasiłku macierzyńskiego, to bezrobotna matka dostanie świadczenie rodzicielskie.

Zmiany w urlopach rodzicielskich od 1 stycznia 2016:

• Zlikwidowano dodatkowy urlop macierzyński, a w to miejsce wydłużono urlop rodzicielski.
• Urlop rodzicielski może być udzielany w 4 częściach (do tej pory w 3), stanowiących wielokrotność tygodnia, rodzice mogą dowolnie wymieniać się urlopem rodzicielskim, korzystać równocześnie. Urlop rodzicielski w wymiarze do 16 tygodni można wykorzystać do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 lat.
• W przypadku wypłaty zasiłku macierzyńskiego w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru przez pierwsze sześć tygodni urlopu rodzicielskiego (przy urodzeniu jednego dziecka) świadczenie wypłacane jest w wysokości 100 proc., a później 60 proc. Jeśli rodzice we wniosku zaznaczają, że chcą razem korzystać z urlopu rodzicielskiego od pierwszego dnia, to przez pierwsze trzy tygodnie oboje dostają zasiłek w wysokości 100 proc. a następnie otrzymają po 60 proc.
• Wszedł w życie nowy przepis dotyczący matek, które urodziły dziecko, nie posiadają tytułu do objęcia ubezpieczeniem społecznym i podejmą pracę na co najmniej pół etatu. Wówczas to ojciec dziecka ma prawo do zasiłku macierzyńskiego za dalszy okres. Jeśli, np. matka podejmie pracę w drugim miesiącu po urodzeniu dziecka, to ojciec od dnia podjęcia pracy przez matkę ma prawo do zasiłku macierzyńskiego. Trzeba jednak dobrze złożyć wniosek. Jeśli złoży go w ciągu 21 dni i na cały okres - to ma prawo do zasiłku w wysokości 80 proc. Matka jednak musi pracować na umowę o pracę na co najmniej pół etatu
• Jeśli matka podejmie pracę po pół roku, to przez drugie pół ojciec może korzystać z zasiłku macierzyńskiego.
• Urlop ojcowski może być wykorzystany do ukończenia przez dziecko 2 lat, można go wykorzystać w dwóch częściach. Do tej pory była jedna część i trzeba było wykorzystać w pierwszym roku życia dziecka. W dalszym ciągu są to 2 tygodnie.
• Wprowadzono możliwość wydłużenia urlopu rodzicielskiego jeśli łączy się go z pracą u dotychczasowego pracodawcy. Okres, o jaki urlop się wydłuży zależy od tego, na jak długo i na jaką część etatu kobieta wróci do pracy. Jeśli, np., chciałaby przez 26 tygodni pracować na pół etatu, to urlop rodzicielski wydłuży się o 13 tygodni. Jeśli będzie chciała nadal pracować na tym wydłużonym urlopie, to urlop rodzicielski będzie dalej się wydłużał. Pobierany zasiłek w przypadku wykonywania pracy dostaje proporcjonalnie mniejszy. W tym przypadku nie można pracować na więcej niż pół etatu.
• Zmienił się termin składania wniosków o urlop rodzicielski bezpośrednio po urlopie macierzyńskim. Do tej pory trzeba było go złożyć w ciągu 14 dni od porodu na pełen okres. Wówczas zasiłek przysługiwał w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru. Teraz termin się wydłużył z 14 na 21 dni.

4. Córka ma rentę socjalną, w lutym urodzi dziecko. Czy jej się będzie należał zasiłek macierzyński? Ma półtorarocznego synka i gdy go urodziła powiedziano jej, że zasiłek macierzyński się nie należy.

Tak było, ale od 1 stycznia zostało wprowadzone świadczenie rodzicielskie w wysokości 1000 zł netto. Jeśli córka nie ma prawa do innego świadczenia z tytułu urodzenia dziecka, nie pracuje, nie podlega ubezpieczeniu chorobowemu, to ma prawo do świadczenia rodzicielskiego. Wniosek trzeba złożyć do urzędu gminy zgodnie z miejscem zamieszkania.

5. Prowadzę jednoosobową działalność gospodarcza, od listopada jestem na urlopie macierzyńskim. Co się od stycznia zmieniło w mojej sytuacji?

Jeśli zasiłek macierzyński netto wypłacony od stycznia będzie niższy od 1000 zł to przysługuje podwyższenie zasiłku macierzyńskiego netto do wysokości świadczenia rodzicielskiego.

6. Jestem na urlopie wychowawczym. Czy mi się należy wyższy zasiłek wychowawczy?

Nie. Zmiana nie dotyczy zasiłków wychowawczych.

7. Pobieram zasiłek dla bezrobotnych. Podczas pobierania tego zasiłku, pod koniec grudnia urodziłam dziecko. Zasiłek został mi przedłużony o pół roku. Czy przysługuje mi 1000 zł świadczenia rodzicielskiego?

Jeśli nie jest pani ubezpieczona - a nie jest, bo pobiera zasiłek dla bezrobotnych - i nie przysługuje pani żadne inne świadczenie z tytułu urodzenia dziecka, to ma pani prawo złożyć wniosek o przyznanie świadczenia rodzicielskiego. Składa się w go w gminie, zgodnie z miejscem zamieszkania.

8. W styczniu urodzi nam się dziecko. Żona jest zarejestrowana w urzędzie pracy, ja dostaję rentę socjalną z ZUS. Czy mnie się będzie coś należało z ZUS na to dziecko?

Panu nie. Ale matka dziecka, jako osoba nieubezpieczona, będzie miała prawo do świadczenia rodzicielskiego. Po urodzeniu dziecka trzeba złożyć w urzędzie gminy wniosek o świadczenie rodzicielskie.